Η ιστορία της ασπιρίνης

Ας δούμε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία από την ιστορία της ασπιρίνης στη διάρκεια του χρόνου.

Ένα από τα πρώτα φάρμακα ευρείας χρήσης, η ασπιρίνη, είναι και αυτό που συνεχίζει να αποτελεί πολύ συχνά αντικείμενο έρευνας μέχρι και στις μέρες μας, αφού διεξάγονται περίπου 700 με 1.000 κλινικές μελέτες το χρόνο. Ας δούμε λοιπόν κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία από την ιστορία της ασπιρίνης στη διάρκεια του χρόνου.

περ. 3000-1500 π.Χ.: Η ιτιά χρησιμοποιείται ως φάρμακο από αρχαίους πολιτισμούς όπως οι Σουμέριοι και οι Αιγύπτιοι. Ο πάπυρος Έμπερς, ένα αρχαίο αιγυπτιακό ιατρικό κείμενο, αναφέρεται  στην ιτιά ως  αντιφλεγμονώδες ή και παυσίπονο για διάφορους πόνους.

περ. 400 π.Χ.: Στην Ελλάδα, ο Ιπποκράτης χορηγεί τσάι από φύλλα ιτιάς, που περιλαμβάνει την φυσική ουσία που αποτελεί τη βάση της ασπιρίνης, για να ανακουφίσει τι γυναίκες από τους πόνους της γέννας.

1763: Η Βασιλική Εταιρεία, ακαδημία επιστημών του Ηνωμένου Βασιλείου, δημοσιεύει μια μελέτη που σχετίζεται με την πειραματική χρήση, για διάρκεια πέντε χρόνων, σκόνης από φλοιό ιτιάς, ως θεραπεία για τον πυρετό. Η έρευνα αυτή έγινε από τον Edward Stone, ιερέα στο Oxfordshire.

1828: Ο Joseph Buchner, καθηγητής φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, κατορθώνει να εξάγει από την ιτιά την απαραίτητη δραστική ουσία, την οποία ονομάζει σαλικίνη, και παράγει με αυτή μικρούς κίτρινους κρυστάλλους, με πικρή γεύση.

1830: Ο Ελβετός φαρμακοποιός Johann Pagenstecher και αργότερα ο Γερμανός ερευνητής Karl Jacob Ladwig εντοπίζουν τη σαλικίνη και στο ποώδες φυτό σπειραία.

1853: Ο Γάλλος χημικός Charles Gerhardt απομονώνει τη χημική δομή του σαλικικού οξέος και καταφέρνει να το συνθέσει τεχνητά στο εργαστήριο.

1876: Η πρώτη εκτεταμένη κλινική μελέτη της σαλικίνης δείχνει πως είναι αποτελεσματική στην ανακούφιση από τον πυρετό και στην καταπολέμηση των φλεγμονών στους ασθενείς με ρευματισμούς.

1897: Ο Γερμανός χημικός Felix Hoffmann, ανακαλύπτει πως η προσθήκη ακετυλίου στο οξύ σαλικίνης βοηθάει στη μείωση των ερεθισμών που αυτό προκαλεί. Ο Hoffmann δούλευε για τη φαρμακευτική εταιρεία Bayer, η οποία και κατοχύρωσε την πατέντα για τη διαδικασία αυτή.

1899: H Bayer δίνει την εμπορική ονομασία Ασπιρίνη στο ακετυλοσαλικιλικό οξύ. Το γράμμα Α για το ακετύλιο και το σπιρ είναι αναφορά στο φυτό σπειραία που εκλύει σαλικίνη. Η κατάληξη ήταν κοινή κατάληξη φαρμάκων εκείνη την εποχή.

1950: Η ασπιρίνη καταγράφεται στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες ως το παυσίπονο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις.

1971: Ο John Vane, καθηγητής φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, δημοσιεύει την έρευνά του που περιγράφει τον τρόπο δράσης της ασπιρίνης, και μερικά χρόνια αργότερα, το 1982, μοιράζεται το βραβείο Νόμπελ με δύο άλλους συναδέλφους του για την έρευνα αυτή.

Διαβάστε ακόμη: 7 σημαντικούς σταθμούς στην ιστορία του φαρμάκου

1991 και 1993: Τα αποτελέσματα μεγάλων ερευνών στις Η.Π.Α. επιβεβαιώνουν το συμπέρασμα παλιότερων μικρότερων μελετών πως η ασπιρίνη έχει οφέλη για την καταπολέμηση του καρκίνου.

1998: Αποτελέσματα ερευνών για την βέλτιστη αντιμετώπιση της υπέρτασης έδειξαν πως η ασπιρίνη συντελεί στη μείωση καρδιακών επεισοδίων σε υπερτασικούς ασθενείς, με κύριο όφελος την αποφυγή εμφραγμάτων.

2005: Μία μεγάλη κλινική μελέτη για την υγεία των γυναικών που διεξήχθη από ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ έδειξε πως η ασπιρίνη μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού, χωρίς να επηρεάζει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.

2009: Μια μετα-ανάλυση δεδομένων που σχετίζονταν με την αντιθρομβωτική δράση, με τη σύμπραξη πολλών ερευνητών, έδειξε πως η ασπιρίνη ήταν σημαντικά ωφέλιμη σε δευτερογενή πρόληψη, μετά δηλαδή από ένα θρομβωτικό επεισόδιο, αλλά αντίθετα για την πρωτογενή πρόληψη τα αποτελέσματα δεν ήταν τόσο ενθαρρυντικά και η χρήση της θα πρέπει να σταθμίζεται σε σχέση με το ρίσκο σημαντικών αιμορραγιών.

2011: Η μετα-ανάλυση οχτώ κλινικών ερευνών κατέληξε στο συμπέρασμα πως ασθενείς που έπαιρναν καθημερινά ασπιρίνη για τέσσερα χρόνια, μετά την πάροδο πέντε ακόμα ετών είχαν 44% λιγότερες πιθανότητες για θάνατο από καρκίνο σε σύγκριση με αυτούς που δεν έπαιρναν ασπιρίνη αλλά εικονικό σκεύασμα (placebo).

2013: Περαιτέρω έρευνες επιβεβαίωσαν πως η μακροχρόνια χρήση ασπιρίνης σε μικρή δόση, οδηγεί σε 42% μείωση κινδύνου για νόσηση από καρκίνο του παχέος εντέρου. Παράλληλα όμως υπάρχει αυξημένο ρίσκο γαστρο-οισοφαγικής αιμορραγίας και έλκους του πεπτικού συστήματος.

2014: Η ανάλυση δεδομένων από διάφορες έρευνες οδηγεί στο συμπέρασμα πως η μακροχρόνια προληπτική χρήση ασπιρίνης βοηθά στην εντυπωσιακή μείωση περιστατικών καρκίνου του εντέρου, του στομάχου και του οισοφάγου.

Έκτοτε έχουν γίνει κι άλλες έρευνες σε σχέση με την ασπιρίνη και τα πιθανά οφέλη της, τα οριστικά αποτελέσματα ορισμένων να αναμένονται ακόμα, όπως για παράδειγμα τα πιθανά οφέλη από συστηματική χορήγηση ασπιρίνης σε υγιείς ηλικιωμένους, άνω των 70 ετών.