Γνωρίστε τις σημαντικότερες εξετάσεις για τα μάτια, πώς και πότε γίνονται, αλλά και για ποιες άλλες παθήσεις του οργανισμού μας μας προειδοποιούν.
Η όραση είναι ίσως η πολυτιμότερη αίσθηση που έχουμε, και για το λόγο αυτόν πρέπει να την προστατεύουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Οι προληπτικές εξετάσεις που γίνονται στον οφθαλμίατρο είναι ο πιο αποτελεσματικός και απλός τρόπος να προστατεύσουμε τα μάτια μας από τις παθήσεις που τα απειλούν. Οι περισσότεροι -δυστυχώς- επισκεπτόμαστε τον οφθαλμίατρο μόνο όταν αντιληφθούμε ότι έχουμε κάποιο πρόβλημα στην όρασή μας. Αρκετές όμως παθήσεις των ματιών στην αρχή τους δεν εκδηλώνουν συμπτώματα, και έτσι οι ειδικοί μάς συμβουλεύουν να επισκεπτόμαστε τον οφθαλμίατρο τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, για μία γενική εξέταση. Επιπλέον, με τις οφθαλμολογικές εξετάσεις ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει και κάποιες παθήσεις που εκδηλώνονται πρώτα στα μάτια, όπως είναι, λ.χ, ο διαβήτης ή η υπέρταση. Οι οφθαλμολογικές εξετάσεις σήμερα είναι πιο αξιόπιστες από ποτέ, καθώς ο οφθαλμίατρος έχει στη διάθεση του πολλά σύγχρονα μηχανήματα, που μπορούν να διαγνώσουν με ακρίβεια τα περισσότερα οφθαλμολογικά προβλήματα. Ας δούμε λοιπόν τις πιο σημαντικές και συνηθισμένες εξετάσεις για τα μάτια.
ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
ΕΛΕΓΧΟ ΜΥΩΠΙΑΣ, ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΥ
Με την εξέταση αυτή ο οφθαλμίατρος μπορεί να διαπιστώσει πόσο καλά βλέπετε, και αν υπάρχει κάποια διαθλαστική ανωμαλία, όπως μυωπία, υπερμετρωπία ή αστιγματισμός (έλεγχος οπτικής οξύτητας).
*Πώς γίνεται: Ο οφθαλμίατρος θα σας βάλει να καθίσετε απέναντι από έναν πίνακα, πάνω στον οποίον είναι τυπωμένα νούμερα και γράμματα τακτοποιημένα σε σειρές (οι πίνακες αυτοί λέγονται οπτότυπα). Σε κάθε σειρά το μέγεθος των γραμμάτων γίνεται ολοένα και μικρότερο. Ο γιατρός σάς κλείνει το ένα μάτι και διαβάζετε τον πίνακα με το άλλο. Εσείς το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να εκφωνείτε ό,τι βλέπετε. Στην περίπτωση που φοράτε γυαλιά, μην ξεχάσετε να τα πάρετε μαζί σας.
*Πότε είναι απαραίτητος: Η συγκεκριμένη οφθαλμολογική εξέταση -σύμφωνα με τους ειδικούς- καλό είναι να γίνεται από όλους μία φορά το χρόνο. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί κάποιο πρόβλημα στην όρασή σας, ο γιατρός θα σας συστήσει πιθανότατα να κάνετε κάποια πιο εξειδικευμένη εξέταση.
*Πού γίνεται: Ο έλεγχος οπτικής οξύτητας γίνεται σε οφθαλμολογικό ιατρείο, σε οφθαλμολογικές κλινικές νοσοκομείων και σε ιδιωτικές κλινικές, στο πλαίσιο του γενικού τσεκ-απ των ματιών σας.
*Πονάει; Καθόλου, καθώς το μόνο που κάνετε είναι η ανάγνωση των γραμμάτων που βλέπετε.
Μέτρηση ενδοφθάλμιας πίεσης (τονομέτρηση):
Είναι η εξέταση με την οποία διαπιστώνεται η πίεση στο εσωτερικό του ματιού. Φυσιολογική θεωρείται η πίεση που κυμαίνεται μεταξύ 7 και 22 mHg. Η μέτρηση αυτή είναι σημαντική για τη διάγνωση του γλαυκώματος.
*Πώς γίνεται: Αφού πρώτα ο γιατρός σάς βάλει ένα ειδικό αναισθητικό κολλύριο (με ένα ειδικό όργανο, το τονόμετρο), στη συνέχεια μετράει την πίεση στο εσωτερικό του ματιού. Υπάρχουν δύο ειδών τονόμετρα: το τονόμετρο αέρος και το τονόμετρο επιπέδωσης. Το πρώτο “φυσάει” αέρα στον κερατοειδή του ματιού, ενώ το δεύτερο πρέπει να εφάπτεται σε αυτόν. Το τονόμετρο αέρος, όμως, ορισμένες φορές υπερεκτιμά τις υψηλές πιέσεις -ή υποτιμά τις χαμηλές-, και για το λόγο αυτόν ορισμένοι οφθαλμίατροι προτιμούν τη δεύτερη μέθοδο.
*Πότε είναι απαραίτητη: Πρέπει να γίνεται σε άτομα ηλικίας άνω των 40 χρονών, μία φορά το χρόνο, ιδιαίτερα σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος. Το γλαύκωμα που προκαλείται από την αυξημένη πίεση στα μάτια -και το οποίο συχνά δεν προκαλεί κάποιο σύμπτωμα- μπορεί να διαγνωστεί με τη συγκεκριμένη εξέταση.
*Πού γίνεται: Ο έλεγχος της ενδοφθάλμιας πίεσης γίνεται σε όλα τα ιδιωτικά ιατρεία από τον οφθαλμίατρο, αλλά και σε ιδιωτικές κλινικές, στο πλαίσιο του γενικού τσεκ-απ των ματιών σας.
Πονάει; Όχι, γιατί ο γιατρός θα σας χορηγήσει ένα αναισθητικό κολλύριο. Σε ορισμένους ίσως φανεί λίγο ενοχλητική. Αν ο γιατρός σας χρησιμοποιήσει το τονόμετρο αέρος, δεν χρειάζεται να σας βάλει αναισθητικό κολλύριο.
Βυθοσκόπηση
Είναι η εξέταση του βυθού του ματιού (δηλαδή του εσωτερικού μέρους του). Ο οφθαλμίατρος εξετάζει τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού, το οπτικό νεύρο, αλλά και τα αιμοφόρα αγγεία του. Η βυθοσκόπηση είναι μία οφθαλμολογική εξέταση που γίνεται συχνά, και μπορεί να διαγνώσει αρκετές παθήσεις του ματιού (π.χ., γλαύκωμα, παθήσεις οπτικού νεύρου, αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς κ.ά. ). Με τη συγκεκριμένη εξέταση μπορούν να διαγνωστούν και αρκετά άλλα προβλήματα υγείας που δεν αφορούν την όραση, όπως, λ.χ., ο διαβήτης, η υπέρταση κλπ.
*Πώς γίνεται: Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει η βυθοσκόπηση είναι να γίνει μυδρίαση, δηλαδή διαστολή της κόρης του ματιού. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση ειδικών σταγόνων που ρίχνει ο οφθαλμίατρος στο μάτι. Το όργανο που χρησιμοποιεί ο γιατρός είναι το έμμεσο οφθαλμοσκόπιο, ένα οπτικό όργανο που είναι συνδεδεμένο με μία πηγή φωτός, για να φωτίζεται το εσωτερικό του ματιού. Ο οφθαλμίατρος το φορά στο κεφάλι του, και παρατηρεί το μάτι με ένα μεγεθυντικό φακό. Η βυθοσκόπηση μπορεί ακόμη να γίνει και στη σχισμοειδή λυχνία (ένα ειδικό μηχάνημα, στο οποίο ο εξεταζόμενος κάθεται στηρίζοντας το κεφάλι στο πιγούνι). Με τη βοήθεια ειδικών φακών που τοποθετούνται στα μάτια (π.χ., ύαλος του Goldman), ο γιατρός παρακολουθεί το βυθό του ματιού.
*Τι να προσέξετε: Επειδή το κολλύριο που χρησιμοποιεί ο γιατρός για τη διαστολή της κόρης του ματιού προκαλεί θολή όραση, φροντίστε να σας συνοδεύει κάποιος, γιατί, αμέσως μετά τη βυθοσκόπηση, δεν θα μπορείτε να οδηγήσετε. Η όρασή σας αποκαθίσταται πλήρως σε μερικές ώρες.
*Πότε είναι απαραίτητη: Χρήσιμο θεωρείται να γίνεται μία φορά τον χρόνο, μετά την ηλικία των 40 ετών, ενώ, πριν την ηλικία αυτή, θα πρέπει όλοι να έχουν κάνει βυθοσκόπηση τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, όσοι έχουν διαβήτη λιγότερο από πέντε χρόνια πρέπει να κάνουν βυθοσκόπηση μία φορά το χρόνο, ενώ ασθενείς με διαβήτη πάνω από πέντε χρόνια πρέπει να υποβάλλονται σε αυτή την εξέταση κάθε έξι μήνες.
*Πού γίνεται: Η βυθοσκόπηση γίνεται σε όλες τις οφθαλμολογικές κλινικές των νοσοκομείων, αλλά και σε ιδιωτικές κλινικές. Μπορεί επίσης να γίνει και σε οφθαλμολογικό ιατρείο.
*Μία νέα μέθοδος: Σήμερα, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, ο γιατρός μπορεί να εξετάσει το βυθό του ματιού με τη βοήθεια ενός σύγχρονου μηχανήματος. Πρόκειται για ένα νέο μηχάνημα (Optical Coherence Tomography), το οποίο βασίζεται σε μία νέα τεχνολογία, που, με τη βοήθεια των laser, δίνει στο γιατρό μία εικόνα των στρωμάτων του βυθού του ματιού. Το μηχάνημα αυτό αποτελεί την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, αλλά δεν έχει δοκιμαστεί στο χρόνο η αποτελεσματικότητά του.
Πονάει; Δεν υπάρχει η αίσθηση του πόνου. Ίσως σας φανεί ενοχλητικό το φως που χρησιμοποιεί ο γιατρός για να εξετάσει το βυθό.
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Εκτός από τις παραπάνω εξετάσεις, που γίνονται κατά την τακτική επίσκεψή σας στον οφθαλμίατρο (για τον τακτικό έλεγχο της όρασής σας), υπάρχουν και οι πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, τις οποίες θα σας συστήσει ο γιατρός αν διαπιστώσει κάποιο πρόβλημα στην όρασή σας. Ας δούμε λοιπόν τις πιο σημαντικές από αυτές:
Εξέταση οπτικών πεδίων
Με την εξέταση αυτή ο γιατρός ελέγχει την κατάσταση του οπτικού νεύρου -το οποίο αποτελείται από 1.200.000 νευρικές ίνες- και βλέπει σε ποια σημεία υπολειτουργούν οι ίνες αυτές. Υπάρχουν αρκετές παθήσεις που μπορεί να προσβάλλουν το οπτικό νεύρο, όπως, λ.χ., το γλαύκωμα ή μια οπτική νευρίτιδα.
*Πώς γίνεται: Κατά την εξέταση αυτή κάθεστε μπροστά από ένα μηχάνημα που μοιάζει με το ημισφαίριο, και πάνω σε αυτό υπάρχουν κάποιες λυχνίες που αναβοσβήνουν. Κάθε φορά που αναβοσβήνει μία από αυτές πρέπει να πατάτε ένα κουμπί, για να καταλάβει ο γιατρός ότι είδατε το φως. Είναι μια πάρα πολύ αξιόπιστη μέθοδος, ιδιαίτερα όταν γίνεται με τα σύγχρονα μηχανήματα που υπάρχουν σήμερα. Με τα μηχανήματα αυτά υπάρχει μάλιστα η δυνατότητα -μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή- να συγκριθούν τα αποτελέσματα της εξέτασης με το μέσο όρο του φυσιολογικού πληθυσμού που βρίσκεται στην ηλικία του ασθενούς. Επιπλέον, ο γιατρός έχει τη δυνατότητα να συγκρίνει διαδοχικές εξετάσεις των ασθενών του.
*Πότε είναι απαραίτητη: Εφόσον το κρίνει ο γιατρός, ή αν διαπιστωθεί στο συνήθη οφθαλμολογικό έλεγχο ότι κάτι δεν πάει καλά (λ.χ., εάν έχει μειωθεί η οπτική οξύτητα). Ακόμη, η εξέταση οπτικών πεδίων πρέπει να γίνεται τουλάχιστον κάθε χρόνο σε όσους πάσχουν από γλαύκωμα ή έχουν αυξημένη πίεση του ματιού.
*Πού γίνεται: Η εξέταση μπορεί να γίνει στις οφθαλμολογικές κλινικές των δημόσιων νοσοκομείων, στα οφθαλμολογικά κέντρα, αλλά και σε ιδιωτικά ιατρεία.
Πονάει; Όχι, η εξέταση δεν είναι καθόλου επώδυνη.
2 Η φλουραγγειογραφία
Με τη φλουραγγειογραφία, ο οφθαλμίατρος μπορεί να διαγνώσει θρομβώσεις, όγκους και αρκετές άλλες οφθαλμικές βλάβες. Η συγκεκριμένη εξέταση δίνει επίσης πληροφορίες στο γιατρό για την κατάσταση των αγγείων, του αμφιβληστροειδούς ή του οπτικού νεύρου. Πρόκειται ουσιαστικά για μία φωτογράφιση του βυθού του ματιού, που γίνεται μετά την έγχυση στον οργανισμό μίας σκιαγραφικής ουσίας, η οποία διευκολύνει το γιατρό να διακρίνει καλύτερα τα αγγεία.
*Πώς γίνεται: Η φλουραγγειογραφία γίνεται σε μία ειδική φωτογραφική μηχανή, η οποία φωτογραφίζει το βυθό του ματιού. Πριν την εξέταση ο οφθαλμίατρος ρίχνει ένα κολλύριο στο μάτι του εξεταζόμενου και προκαλεί μυδρίαση (διαστολή) της κόρης, για να έχει καλύτερη εικόνα. Λίγο αργότερα ακολουθεί μία ενδοφλέβια ένεση με το σκιαγραφικό φάρμακο. Στη συνέχεια, ο εξεταζόμενος κάθεται μπροστά από τη μηχανή εξέτασης του βυθού, τοποθετεί τα μάτια του στην ειδική υποδοχή, και ο οφθαλμίατρος φωτογραφίζει το μάτι. Η διάρκεια της φλουραγγειογραφίας δεν ξεπερνά τα πέντε λεπτά.
*Πότε είναι απαραίτητη: Η φλουραγγειογραφία δεν περιλαμβάνεται στον τακτικό οφθαλμολογικό έλεγχο. Πρέπει να γίνεται τακτικά σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις (π.χ., διαβήτης, υπέρταση κ.ά), για την παρακολούθηση της κατάστασης των αγγείων των ματιών τους. Κατά κανόνα γίνεται μετά από σύσταση του γιατρού, σε άτομα με μειωμένη όραση, που δεν είναι ξεκάθαρη η αιτία της.
*Πού γίνεται: Η εξέταση μπορεί να γίνει στις οφθαλμολογικές κλινικές των δημόσιων νοσοκομείων, στα οφθαλμολογικά κέντρα, αλλά και -πιο σπάνια- σε ιδιωτικά ιατρεία που πληρούν τις προϋποθέσεις.
*Τι να προσέξετε: Για μία έως δύο ώρες μετά το τέλος της εξέτασης θα έχετε θολή όραση, γι’ αυτό και είναι καλύτερα να συνοδεύεστε από κάποιον που θα σας βοηθήσει να επιστρέψετε στο σπίτι σας. Εξαιτίας του φαρμάκου, τα ούρα σας αργότερα μπορεί να είναι σκούρα και το δέρμα σας κίτρινο. Αν είστε αλλεργικός, ενημερώστε οπωσδήποτε τον οφθαλμίατρο, ο οποίος θα σας συστήσει να κάνετε προληπτικά ένα απλό αλλεργικό τεστ.
Πονάει; Όχι, καθώς χρησιμοποιείται αναισθητικό.
Υπερηχογράφημα οφθαλμού
