Τι ήταν οι Νεάντερταλ; Γνωρίζοντας καλύτερα αυτά τα μακρινά και εξαφανισμένα ξαδέρφια μπορούμε ακόμα και να συγκρίνουμε τη ζωή τους με αυτή του σύγχρονου ανθρώπου.
Οι Νεάντερταλ εμφανίστηκαν στην Ευρασία σχεδόν πριν 200.000 χρόνια και πήραν το όνομά τους από την κοιλάδα του Neander στη Γερμανία, όπου βρέθηκαν τα πρώτα απολιθώματα αρχαϊκών ανθρώπων. Μετά από πιο προσεκτική έρευνα, έχουμε αρχίσει να βλέπουμε πέρα από την κυρίαρχη αντίληψη που ήθελε τους Νεάντερταλ χαζούς και τριχωτούς άγριους που πάλευαν μόνο για την επιβίωση. Γνωρίζοντας καλύτερα αυτά τα μακρινά και εξαφανισμένα ξαδέρφια μπορούμε ακόμα και να συγκρίνουμε τη ζωή τους με αυτή του σύγχρονου ανθρώπου. Οι ομοιότητες με τους Νεάντερταλ δεν εξαντλούνται στην εξωτερική εμφάνιση αλλά έχουν να κάνουν και με τον τρόπο ζωής. Αυτοί οι παρεξηγημένοι πρόγονοι του homo sapiens αγαπούσαν την τέχνη, εξασκούσαν τη σκέψη και υπήρξαν δεινοί κυνηγοί.
7. Μοναδικές φωνές
Όταν αναφερόμαστε στους Νεάντερταλ, τους ανθρώπους των σπηλαίων, φανταζόμαστε πως η επικοινωνία μεταξύ τους γινόταν με μουγκρίσματα. Ωστόσο ο τρόπος επικοινωνίας που χρησιμοποιούσαν δεν ήταν όσο πρωτόγονος νομίζουμε. Συγκεκριμένα η δομή του σώματος τους παραπέμπει σε πιο πολύπλοκους τρόπους ομιλίας. Όπως ακριβώς και ο σύγχρονος άνθρωπος, διέθεταν στο λαιμό τους ένα υοειδές οστό που υποστήριζε τη γλώσσα. Είναι το ίδιο οστό που επιτρέπει στο σύγχρονο άνθρωπο να έχει φωνή. Η μορφολογία του λαιμού, της στοματικής κοιλότητας και του στήθους τους έκανε την ποιότητα της φωνής τους αρκετά διαφορετική από αυτή του σύγχρονου ανθρώπου. Ήταν πολύ πιο δυνατή και άγγιζε πολύ υψηλότερες συχνότητες.
6. Πρώιμοι καλλιτέχνες
Οι Νεάντερταλ και η τέχνη δε συναντήθηκαν σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή αλλά συνυπήρχαν από την εμφάνιση των Νεάντερταλ στην ιστορία της γης. Από μια άποψη, υπήρξαν οι πρωτοπόροι της τέχνης. Έργα τους ανακαλύφθηκαν σε τρία σπήλαια της Ισπανίας, και περιλαμβάνουν αναπαραστάσεις ζώων, γεωμετρικά σχήματα, αποτυπώματα, χαρακτική και περιγράμματα χεριών σε μαύρες και κόκκινες αποχρώσεις. Αυτά τα έργα χρονολογούνται τουλάχιστον 65.000 χρόνια πριν. Υπάρχουν επίσης ευρήματα που πιστοποιούν ότι οι Νεάντερταλ χρησιμοποιούσαν αντικείμενα για διακόσμηση του σώματός τους, κάτι σαν κοσμήματα, 115.000 χρόνια πριν.
5. Επιδέξιοι κυνηγοί
Προκειμένου να επιβιώσουν, οι Νεάντερταλ είχαν εξελίξει τις κυνηγετικές τους ικανότητες. Φαίνεται πως για να παγιδεύσουν και να σκοτώσουν τη λεία τους χρησιμοποιούσαν έναν συνδυασμό πονηριάς και επιδεξιότητας ενώ η αντιληπτική τους ικανότητα τους βοηθούσε να κάνουν οργανωμένες επιθέσεις στα θηράματά τους. Το εκπληκτικό είναι ότι η δεξιότητα των χεριών τους ήταν τέτοια που τους επέτρεπε να χειρίζονται αρκετά εξελιγμένα, για την εποχή, κυνηγητικά όπλα. Όσο για τη σωματική τους δύναμη, από τα κόκαλά τους διαπιστώνουμε ότι μπορεί να συγκριθούν με τους επαγγελματίες του ροντέο! Αυτός ο συνδυασμός κυνηγετικής νοημοσύνης, δύναμης και ομαδικότητας καθώς και η παρατεταμένη διαμονή τους σε συγκεκριμένα μέρη της Ευρασίας, αποδεικνύει ότι επεδίωκαν κάτι περισσότερο από απλή επιβίωση.
4. Έμπειροι χειριστές της φωτιάς
Παρά τις αρχικές εκτιμήσεις ότι οι Νεάντερταλ χρησιμοποιούσαν τη φωτιά εντελώς περιστασιακά, νεότερη έρευνα του Πανεπιστημίου του Κολοράντο υποστηρίζει ότι είχαν την ικανότητα να χρησιμοποιούν και να ελέγχουν τη φωτιά με αρκετή επιδεξιότητα. Μάλιστα ευρήματα όπως τζάκια, καμένα κόκαλα και απομεινάρια κάρβουνου μαρτυρούν ότι τη χρησιμοποιούσαν σε καθημερινή βάση.
3. Σεβασμός στους γηραιότερους
Άλλη έρευνα, αυτή τη φορά σε κόκαλα που βρέθηκαν στη νοτιοδυτική Γαλλία, δείχνει πως όχι μόνο σέβονταν τους γηραιότερους της φυλής αλλά και τους φρόντιζαν έως το θάνατό τους. Ο συγκεκριμένος Νεάντερταλ πέθανε έχοντας χάσει όλα του τα δόντια και πιθανότατα έχοντας σοβαρά κινητικά προβλήματα. Υποθέτουμε λοιπόν ότι αυτός ο ανήμπορος άνθρωπος όχι μόνο δεν εγκαταλείφθηκε από την κοινότητα αλλά περιποιούνταν από αυτή έως το τέλος της ζωής του.
2. Τελετές ταφής των νεκρών
Αν και για χρόνια πιστεύαμε ότι η ταφή των νεκρών υπήρξε επινόηση των νεότερων ανθρώπων, ευρήματα στη νότια Γαλλία δείχνουν ότι και οι Νεάντερταλ είχαν τη συνήθεια να θάβουν τους νεκρούς τους. Ανασκαφές που έγιναν σε σπήλαιο της περιοχής La Chapelle aux Saints έφεραν στο φως απομεινάρια οστών (2 παιδιών, ενός ενήλικα και ενός τάρανδου) σε λάκκους. Το βάθος των λάκκων δεν δικαιολογείται από τη φυσική μορφολογία του σπηλαίου. Μάλιστα σύμφωνα με ευρήματα μιας έρευνας των αρχών του 20ου αιώνα, που τότε δεν είχε τύχει ευρείας αποδοχής, οι Νεάντερταλ είχαν αναπτύξει και μέθοδο ταφής μιας και η κατάσταση στην οποία βρέθηκαν τα κόκαλα ήταν αρκετά καλύτερη από την αναμενόμενη. Τέλος, ανασκαφές σε σπήλαιο της Μαδρίτης (Des-Cubierta) παρουσίασαν το συγκεκριμένο σπήλαιο ως τόπο ταφής και θρήνου, κάτι σαν τα σύγχρονα κοιμητήρια.
Εξαφάνιση εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής
