14 τρόποι να δυναμώσεις το μυαλό και τη μνήμη σου

Αναζητάς μια ενίσχυση της μνήμης και ενδυνάμωσης του μυαλού σου; Αυτοί οι 14 τρόποι θα σε βοηθήσουν να αποκτήσεις μυαλό ξυράφι…

1 Σκέψου με καλή καρδιά

Μερικοί πιστεύουν ότι η λειτουργία του εγκεφάλου δεν υπάγεται στους κανόνες που κυβερνούν το υπόλοιπο σώμα. «Δεν υπάρχει πιο λανθασμένη αντίληψη» λέει ο νευρολόγος David Perlmutter, M.D., συγγραφέας του βιβλίου Grain Brain. Για παράδειγμα, πολλοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας –υψηλή χοληστερόλη, υπέρταση, κάπνισμα, διαβήτης, παχυσαρκία, καθιστική ζωή- απειλούν και την υγεία του εγκεφάλου. Οι ίδιοι παράγοντες μπορούν να οδηγήσουν σε περιορισμένη κυκλοφορία του αίματος, οίδημα και θρόμβωση.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Σκέψου ότι οι εξετάσεις αίματος τσεκάρουν τόσο την υγεία της καρδιάς όσο και του εγκεφάλου. Με το ίδιο σκεπτικό, επισκέψου τον καρδιολόγο σου σαν να ήταν ο νευρολόγος σου, λέει ο σύμβουλος του ΜΗ Murali Doraiswamy, M.D., καθηγητής νευροεπιστήμης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Duke.

2 Προβλήματα μνήμης; Φάτε ζωντανά!

Τα εντερικά βακτήρια παράγουν χημικές ουσίες που επηρεάζουν τη διάθεση, όπως σεροτονίνη και ντοπαμίνη, οι οποίες φτάνουν στον εγκέφαλο μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Επιστήμονες προσπαθούν να βρουν θεραπείες που βασίζονται στη χρήση βακτηρίων, με την ελπίδα να εξισορροπήσουν τις εγκεφαλικές χημικές ενώσεις για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του άγχους. Μέχρι τότε, κατανάλωσε περισσότερες τροφές που είναι πλούσιες σε καλλιέργειες ωφέλιμων βακτηρίων.

3 Με μέτρο τα αντιβιοτικά

Είναι γνωστό ότι τα αντιβιοτικά βλάπτουν την ισορροπία των ωφέλιμων εντερικών μικροβίων. Τώρα, μάλιστα, φαίνεται πως τα αντιβιοτικά επηρεάζουν αρνητικά και τον εγκέφαλο. Πρόσφατη μελέτη σε ζώα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Reports ισχυρίζεται ότι φαίνεται να αναστέλλουν την κυτταρική ανάπτυξη στην περιοχή του εγκεφάλου που συσχετίζεται με την μνήμη.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Πάρε αντιβίωση μόνο όταν είναι απαραίτητο, σύμφωνα με τη γνώμη του γιατρού σου, και συνδύασε την αγωγή με τη λήψη κάποιου προβιοτικού συμπληρώματος που θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της χλωρίδας του εντέρου.

4 Πάρε την Αλτσχάιμερ μυρωδιά

Ένα νέο τεστ οσμής προειδοποιεί για Νόσο του Αλτσχάιμερ. Ερευνητές της Κλινικής Mayo υπέβαλλαν 1.430 άτομα κατά μέσο όρο 80 ετών σε τυποποιημένο τεστ οσμής, σχεδιασμένο να αξιολογήσει την ακρίβεια με την οποία οι ηλικιωμένοι έπρεπε να εντοπίσουν διάφορες οσμές όπως: του κερασιού, του λεμονιού, του σαπουνιού ή του τριαντάφυλλου. Αυτοί με τη μικρότερη βαθμολογία διέτρεχαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων μνήμης και/ή νόσου του Αλτσχάιμερ. Οι ειδικοί εικάζουν ότι τα κέντρα μνήμης και όσφρησης του εγκεφάλου είναι συνδεδεμένα.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Αν είσαι μπροστά με τα χρόνια ή υπάρχει ιστορικό Αλτσχάιμερ στην οικογένειά σου, πάρε μυρωδιά φυστικοβούτυρου! Είναι μία από τις οσμές που οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν στα τεστ για να εντοπίσουν εγκεφαλικές διαταραχές. Σε μελέτη του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, τα άτομα στα πρώιμα στάδια της νόσου είχαν μεγαλύτερη δυσκολία ταυτοποίησης της οσμής του φυστικοβούτυρου με το αριστερό ρουθούνι –σε σχέση με το δεξί. Αν δεν περάσεις το τεστ μην πανικοβληθείς, απλώς μίλησε στον γιατρό σου.

5 Κουνήσου από τη θέση σου

Η γυμναστική προάγει την ανάπτυξη καινούριων νευρώνων σε περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν τη μνήμη. Σε μελέτη ηλικιωμένων που δημοσιεύθηκε από το Journal of Alzheimer’s Disease, οι ερευνητές βρήκαν ότι ακόμα και η ήπια άσκηση, όπως η κηπουρική και ο χορός, προάγουν τον σχηματισμό νευρώνων στις εν λόγω περιοχές του εγκεφάλου και μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ κατά 50% στους άντρες. Βάλε σαν στόχο να κάνεις 150’ καρδιοαναπνευστικής γυμναστικής την εβδομάδα (σε 3-5 φορές). Ο Ronald Petersen, M.D., Ph.D., διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου για τη Νόσο Αλτσχάιμερ της Κλινικής Mayo, συνιστά να αφιερώνεις λίγο από αυτόν τον χρόνο στη διαλειμματική προπόνηση –μικρά διαστήματα έντονης προσπάθειας εναλλάσσονται με περιόδους ενεργητικής αποκατάστασης. «Η σωματική άσκηση είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να προστατευτούμε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ» λέει.

6 Σπάσε… πλάκα

Αν κοιτούσες στο μικροσκόπιο τον εγκέφαλο των ασθενών με Αλτσχάιμερ, θα παρατηρούσες μικρές συγκεντρώσεις πρωτεΐνης, τις λεγόμενες πλάκες βήτα-αμυλοειδούς, που εμποδίζουν την ομαλή αιμάτωση του εγκεφάλου. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι οι επιστήμονες θεωρούν τη βήτα-αμυλοειδή πρωτεΐνη καταλυτικής σημασίας, ο ακριβής ρόλος της παραμένει άγνωστος. Νέες μελέτες ισχυρίζονται ότι ενώ αρχικά φτάνει στον εγκέφαλο με την αποστολή να περιβάλλει και να αναστείλει ιούς, βακτήρια και άλλους «εισβολείς» -όπως το μαργαριτάρι περιβάλλει έναν κόκκο άμμου – κάποια στιγμή η παρουσία της γίνεται καταστροφική. «Είναι οι πλάκες η επιτύμβια στήλη της ασθένειας ή ένα πρώιμο σημάδι;» ρωτάει ο Dr. Petersen. «Δεν το γνωρίζουμε ακόμα». Πάντως αυτή τη στιγμή βρίσκονται στα σκαριά νέες θεραπείες για την αντιμετώπιση τους.

7 Μάθε αν σε απατά η μνήμη σου

Μέρος της διαγνωστικής «πρόκλησης» όταν πρόκειται για Αλτσχάιμερ, είναι ότι οι γιατροί δεν μπορούν να ερμηνεύσουν με ευκολία τα στοιχεία. Αυτό, όμως, πρόκειται να αλλάξει. «Είμαστε πλέον σε θέση να απεικονίσουμε τις πρωτεΐνες της νόσου στον εγκέφαλο» λέει ο Dr. Petersen, γεγονός που αποτελεί τεράστια πρόοδο. Η έρευνα βοηθάει τους νευρολόγους να αναπτύξουν θεραπείες για την επιβράδυνση της ασθένειας, ακριβώς όπως κάνουν οι καρδιολόγοι με την αρτηριοσκλήρωση. «Προσπαθούμε να εντοπίσουμε τη ‘χοληστερίνη του Αλτσχάιμερ’» λέει. Η απεικονιστική τεχνολογία μπορεί, επίσης, να δείξει σμίκρυνση του εγκεφάλου, μειωμένη κυτταρική δραστηριότητα και συσσώρευση αμυλοειδών πλακών.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Μέχρι οι συγκεκριμένες εξετάσεις να γίνουν ρουτίνας, μην αμελείς να κάνεις περιοδικά τυποποιημένα τεστ για την αξιολόγηση της μνήμης, την επίλυση προβλημάτων και τις δεξιότητες σκέψης. Ρώτησε τον γιατρό σου.

8 Επιχείρηση καθαρό μυαλό

Όσο κι αν προσπαθούμε να έχουμε «καθαρό» μυαλό, ο εγκέφαλός μας περιέχει δεκάδες χιλιάδες λανθάνοντα μικρόβια, λέει ο Dr. Doraiswamy. Οι επιστήμονες υποψιάζονται ότι ορισμένοι επιβλαβείς μικροοργανισμοί «ξυπνούν» όταν πυροδοτούνται παράγοντες όπως το στρες ή η χρήση ορισμένων ουσιών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της νόσου.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Πολυπληθή μικρόβια –όπως αυτά που συσχετίζονται με τον έρπη, την τοξοπλάσμωση, τον ιό HIV, τη νόσο του Lyme και την ανθρώπινη μορφή της νόσου της τρελής αγελάδας- μπορούν να εισβάλλουν στον εγκέφαλο θέτοντας σε κίνδυνο τις νοητικές διεργασίες. Βασικά, ίσως αποδειχτεί ότι το Αλτσχάιμερ και άλλα είδη άνοιας πυροδοτούνται από μικροοργανισμούς με τρόπο που δεν είναι ακόμα κατανοητός. Με άλλα λόγια, δεν αποκλείεται να μπορείς να «κολλήσεις» κάποια εγκεφαλική δυσλειτουργία.

9 Προφυλάξου από μια…. γλυκιά απειλή

Ο συσχετισμός του διαβήτη με τα γνωστικά προβλήματα είναι γνωστός, αλλά γίνεται ολοένα ισχυρότερος. Μία από τις πρώιμες εγκεφαλικές ανεπάρκειες σε ομάδες κινδύνου για εμφάνιση Αλτσχάιμερ, είναι η αδυναμία των νευρικών κυττάρων να χρησιμοποιήσουν τη γλυκόζη –το βασικό τους καύσιμο. Ο Dr. Doraiswamy το αποκαλεί «διαβήτη του εγκεφάλου». Οι επιστήμονες εξετάζουν τη σωματική άσκηση, τη δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και τα αντιδιαβητικά φάρμακα, ως προληπτικές προσεγγίσεις στη νόσο του Αλτσχάιμερ.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Εξετάσου για διαβήτη και, αν έχεις ή είσαι σε ομάδα κινδύνου, συζήτησε με τον γιατρό σου για να αλλάξεις ή να προσαρμόσεις τον τρόπο ζωής σου αν απαιτείται.

10 Άνοιξε δίαυλους επικοινωνίας

Τροφοδότησε διαρκώς το μυαλό σου με νέα, σύνθετα καθήκοντα, όπως το–σκάκι, ένα νέο άθλημα, μια δεύτερη γλώσσα ή ένα μουσικό όργανο- για να ενισχύσεις ή να ανοίξεις νέες διόδους επικοινωνίας μεταξύ των νευρώνων. Τα μαθήματα πιάνου, για παράδειγμα, επεκτείνουν τα νευρωνικά δίκτυα ανάμεσα στα κέντρα ακοής και κίνησης του εγκεφάλου. Το να μείνεις, λοιπόν, «μαθητής» δημιουργεί ένα σημαντικό απόθεμα εγκεφαλικής ισχύος. «Ακόμα και αν η νόσος καταβάλλει μέρος του εγκεφάλου, μπορείς να βασιστείς σε αυτό το απόθεμα» λέει ο Dr. Doraiswamy.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Τον Ιούλιο, μια δεκαετής μελέτη έδειξε ότι ένα εγκεφαλικό παιχνίδι δεν μειώνει μόνο τον χρόνο ανταπόκρισης, αλλά και να τον κίνδυνο άνοιας. «Αν καταφέρουμε να επαληθεύσουμε τα εν λόγω πορίσματα, θα αλλάξουν πολλά στην αντιμετώπιση της νόσου» λέει ο Dr. Doraiswamy.

11 ΘΡΕΨΕ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ

Ο εγκέφαλος των ατόμων που ακολουθούν τη μεσογειακή διατροφή –φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ανεπεξέργαστα δημητριακά, φρέσκο ψάρι, ελαιόλαδο και κόκκινο κρασί- δείχνει νεότερος, όπως αποκαλύπτουν μελέτες αυτοψίας. Σε μία μελέτη, τα άτομα της λεγόμενης δίαιτας MIND που είναι βασισμένη σε τροφές φυτικής προέλευσης, είχαν 53% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ.

12 Η τεστοστερόνη διατηρεί τον εγκέφαλο νέο

Η θεραπεία τεστοστερόνης αποκαλείται συχνά και «πηγή νεότητας». Όταν, δηλαδή, ο εγκέφαλος ενός ατόμου με χαμηλή τεστοστερόνη λαμβάνει την ορμόνη, προλαμβάνεται η βλάβη λόγω οξειδωτικού στρες –η συσσώρευση επιβλαβών καταλοίπων που παράγουν τα γηράσκοντα κύτταρα. Προσοχή στην παγίδα, όμως: αν το στρες φτάσει συγκεκριμένα επίπεδα, η προσθήκη τεστοστερόνης μπορεί να επιταχύνει την εγκεφαλική βλάβη, προειδοποιεί η Rebecca Cunningham, Ph.D., η οποία μελετάει ορμόνες στο Health Science Center του Πανεπιστημίου Βορείου Τέξας.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ «Ο μόνος τρόπος για να ξέρεις αν η θεραπεία ανδρογόνων ενδείκνυται για σένα, είναι να συμβουλευτείς έναν γιατρό που θα πάρει το πλήρες ιατρικό ιστορικό σου» λέει η Cunningham. Παρόλα αυτά, η χαμηλή τεστοστερόνη αποτελεί έναν από τους πολλούς παράγοντες κινδύνου εγκεφαλικής νόσου, όχι τη βεβαιότητα ότι θα νοσήσεις.

13 Αναγνωρίζεται η «Άνοια Μικτού Τύπου»

Στα πρώιμα στάδια αγγειακής άνοιας, οι ασθενείς εμφανίζουν μειωμένη κρίση, λήψη αποφάσεων, προγραμματισμό και λογική σκέψη. Τα συμπτώματα του πρώιμου σταδίου Αλτσχάιμερ αφορούν κυρίως τη μνήμη. Καθώς, όμως, προχωράει η ασθένεια τα συμπτώματα αλληλεπικαλύπτονται. Οι γιατροί πλέον αναγνωρίζουν πως πολλοί άνθρωποι έχουν έναν συνδυασμό των δύο ειδών, γνωστός ως άνοια μικτού τύπου.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Γνωρίζοντας τη σχέση μεταξύ των παθήσεων, οι γιατροί μπορούν να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την ασθένεια, λέει ο Dr. Doraiswamy.

14 ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΔΥΟ ΝΕΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Η σολανεζουμάμπη (solanezumab) και η αντουκανουμάμπη (aducanumab) είναι υπό μελέτη για τα πρώιμα στάδια του Αλτσχάιμερ. Και τα δύο επιτίθενται στις αμυλοειδείς πλάκες του εγκεφάλου που συχνά θεωρούνται ο ένοχος πίσω από τις μειωμένες νοητικές επιδόσεις. Σε αρχικές μελέτες, τα άτομα στα οποία χορηγούταν ένα από τα δύο σκευάσματα φάνηκε να παρουσιάζουν μικρότερη νοητική εξασθένιση συγκριτικά με τις ομάδες που λάμβαναν placebo.