Εμμανουήλ Κάντ: 8 λεπτομέρειες από τη ζωή του μεγάλου φιλόσοφου

Ο Εμμανουήλ Κάντ είναι ένας από τους γνωστότερους φιλοσόφους της εποχής του Διαφωτισμού με σημαντική συμβολή στους κλάδους του δικαίου, της ιστορίας, της αισθητικής και της αστρονομίας.

Καταγόταν από φτωχή οικογένεια

Ο Κάντ γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1724 στο  Königsberg. Ο πατέρας του ήταν σαμαράς. Η μητέρα του δεν έλαβε καμία μόρφωση αλλά υπήρξε εκ φύσεως ευφυής. Είχε οχτώ αδέλφια αλλά δυστυχώς τα περισσότερα χάθηκαν σε βρεφική ηλικία. Η οικογένειά του συχνά αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα εντούτοις οι γονείς του Κάντ δεν είχαν καμία εκτίμηση στο χρήμα. Κατά την ανατροφή των παιδιών τους επικεντρώθηκαν στη θρησκεία, στη λατινική γλώσσα και στην πειθαρχία πιστεύοντας ότι η ζωή θα πρέπει να κινείται μέσα σε πλαίσια απλότητας και ηθικής.

Η κλίση του στις ακαδημαϊκές σπουδές εκδηλώθηκε σε νεαρή ηλικία

Ο Κάντ, παιδί ακόμα, έδειξε ενδιαφέρον για τους Λατίνους κλασικούς και ιδιαίτερα για τον Λουκρήτιο. Ο πάστορας στην εκκλησία της ενορίας του εντόπισε γρήγορα τη δυνατότητα του νεαρού Κάντ να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα. Με δική του στήριξη άρχισε να  παρακολουθεί μαθήματα στην Ιερατική Σχολή και η εκπαίδευσή του συνεχίστηκε σε ένα από τα καλύτερα Γυμνάσια του Königsberg. Μετά την αποφοίτησή του γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Königsberg, το οποίο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη ζωή και στην καριέρα του.

Εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος

Μετά το θάνατο του πατέρα του η κατάσταση στην οικογένεια του Κάντ άλλαξε άρδην. Ο ίδιος δεν κατάφερε να εργαστεί σε κάποιο από τα σχολεία που βρίσκονταν υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου κι έτσι αναγκάστηκε να το εγκαταλείψει και να αναζητήσει δουλειά ως οικοδιδάσκαλος. Οι οικογένειες για τις οποίες εργάστηκε τον έφεραν σε επαφή με επιδραστικούς ανθρώπους της εποχής ενώ ένας από τους φίλους που έκανε την περίοδο εκείνη τον βοήθησε να αποκτήσει τη θέση του λέκτορα.

Συνέβαλε στην ανάπτυξη πολλών επιστημονικών κλάδων

Σε ένα από τα πρώτα έργα του ο Κάντ εξήγησε την εξέλιξη του Ηλιακού Συστήματος ενώ μελετούσε το φαινόμενο της βαρύτητας και το ζήτημα της περιστροφής της Γης. Μετά την απόκτηση της θέσης λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Königsberg ξεκίνησε να διδάσκει μαθηματικά, φυσική και μεταφυσική. Υπήρξε ο πρώτος καθηγητής που ξεκίνησε να δίνει διαλέξεις με θέμα τη γεωγραφία ως ανεξάρτητο επιστημονικό πεδίο.

Έθεσε τις βάσεις μιας σημαντικής ιδέας γύρω από τη φιλοσοφία του μυαλού

Η ανάπτυξη των φυσικών επιστημών επέτρεψε στον άνθρωπο να κατανοήσει καλύτερα τη διαδικασία της πληροφορίας που φτάνει στον εγκέφαλο. Ο Κάντ αμφισβήτησε τη θεωρία που αντιμετώπιζε τον εγκέφαλο μόνο ως δεξαμενή αποθήκευσης πληροφοριών από διαφορετικές πηγές. Πίστευε οτι με κάποιο τρόπο τα οπτικά ερεθίσματα έμπαιναν σε μια συγκεκριμένη σειρά, τη σειρά με την οποία γίνονταν τελικώς αντιληπτά.

Υποστήριξε την ιδέα της αυτόνομης σκέψης

Ο Κάντ πίστευε ότι η εποχή του Διαφωτισμού διαμορφώθηκε από τους ανθρώπους που τόλμησαν να είναι σοφοί. Τόνισε τη σημασία της αυτόνομης σκέψης, απαλλαγμένης από το θαυμασμό απέναντι στο κατεστημένο. Το έργο του επηρέασε πολλούς φιλοσόφους του 19ου  αιώνα που ανήκαν στο ρεύμα του ιδεαλισμού ενώ υπήρξε σημείο αναφοράς και για αρκετούς φιλοσόφους του 20ου αιώνα.

Διερεύνησε τη φύση της ηθικής

Ο Κάντ εξέφρασε την ιδέα ότι το καλό πηγάζει από την καλή πρόθεση του ίδιου του ατόμου. Υποστήριζε οτι προκειμένου να κριθεί κανείς για την ηθική του πρέπει να είναι ελεύθερος να επιλέξει τις πράξεις του. Οι πράξεις καλοσύνης προκύπτουν από τον παρακάτω ηθικό νόμο (τον οποίο κάθε άτομο πρέπει να επιλέξει ελεύθερα): ο καθένας οφείλει να συμπεριφέρεται στους γύρω του με γνώμονα την αξία που τους προσδίδει η ανθρώπινη υπόστασή τους. Οι αρχές του νόμου αυτού υπονοούν ότι οι άνθρωποι αντανακλώνται ο ένας στον άλλο.

Εισήγαγε την ιδέα της αυθυπαρξίας

Ο Κάντ πίστευε ότι οι άνθρωποι αδυνατούσαν να διαπεράσουν τα όρια του νου και να εισέλθουν στην αυθυπαρξία ενός αντικειμένου. Με άλλα λόγια βλέπουν μόνο ότι αντικρίζουν τα μάτια τους χωρίς να κατανοούν την ουσία κάθε αντικειμένου. Πρόκειται για μια ιδέα που συνέχισε να συζητιέται και μετά το θάνατό του με κάποιους φιλοσόφους να υποστηρίζουν ότι ο Κάντ αναφέρεται στην υποκειμενικότητα και στην ανυπαρξία.

Caravaggio: δέκα άγνωστες πλευρές του καλλιτέχνη