Το εγκεφαλικό αποτελεί ιδιαίτερα επείγον περιστατικό και η γρήγορη αντιμετώπισή του είναι πολύ σημαντική μιας και μπορεί να περιορίσει εγκεφαλικές βλάβες και άλλες επιπλοκές.
Συμπτώματα
Αν εσείς ή κάποιος που είναι μαζί σας παθαίνει εγκεφαλικό, δώστε ιδιαίτερη προσοχή στην ώρα που ξεκίνησαν τα συμπτώματα γιατί κάποιες θεραπείες είναι πολύ πιο αποτελεσματικές όταν εφαρμόζονται εγκαίρως.
Σημάδια και συμπτώματα ενός εγκεφαλικού:
Δυσκολία στην ομιλία και στην κατανόηση του λόγου.
Παράλυση ή μούδιασμα του προσώπου, του χεριού ή του ποδιού που συχνά παρατηρείται στη μια πλευρά του σώματος.
Προβλήματα όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια. Στα προβλήματα όρασης περιλαμβάνονται η θολή όραση και η διπλωπία.
Πονοκέφαλος.Ξαφνικός, οξύς και συνοδευόμενος συχνά από εμετούς, ζαλάδα και αλλοιωμένη αντίληψη.
Δυσκολία στο περπάτημα και έλλειψη συντονισμού.
Πότε να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια
Η επίσκεψη στον γιατρό επιβάλλεται ακόμα και αν τα συμπτώματα είναι παροδικά. Μερικές πρώτες ενέργειες είναι οι εξής:
Πρόσωπο:προσπαθήστε να χαμογελάσετε. Μήπως κρέμεται η μία πλευρά του προσώπου;
Χέρια: προσπαθήστε να σηκώσετε και τα δύο χέρια. Μήπως το ένα χέρι πέφτει ή δεν μπορεί να σηκωθεί;
Λόγος: προσπαθήστε να πείτε δυνατά μια απλή φράση. Είναι ο λόγος σας μπερδεμένος ή ασυνήθιστος;
Χρόνος: αν συμβαίνει κάτι από τα παραπάνω καλέστε αμέσως τις πρώτες βοήθειες. Κάθε λεπτό μετράει. Όσο αφήνουμε ένα εγκεφαλικό να εξελίσσεται, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα εγκεφαλικής βλάβης και μελλοντικής αναπηρίας.
Αιτίες
Υπάρχουν δύο βασικά αίτια που προκαλούν εγκεφαλικό: είτε ένας θρόμβος μπλοκάρει κάποια αρτηρία του εγκεφάλου ( ισχαιμικό επεισόδιο) είτε μια προβληματική αρτηρία του εγκεφάλου διαρρηγνύεται (αιμορραγικό επεισόδιο). Κάποιες φορές συμβαίνει μόνο προσωρινή διακοπή της ροής του αίματος στον εγκέφαλο, γνωστή ως ισχαιμική καρδιοπάθεια, η οποία δεν προκαλεί συμπτώματα.
Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο
Πρόκειται για τον πιο συνηθισμένο τύπο εγκεφαλικού. Όταν φράζουν οι αρτηρίες του εγκεφάλου προκαλείται διακοπή της ροής του αίματος (ισχαιμία) με αποτέλεσμα να μη φτάνει οξυγόνο στα εγκεφαλικά κύτταρα. Η απόφραξη προκαλείται είτε από τη δημιουργία θρόμβου σε µία αρτηρία µε στένωση (θρόμβωση), είτε από θρόµβο που σχηματίστηκε συνήθως στην καρδιά και μετακινήθηκε στις αρτηρίες του εγκεφάλου µε την ροή του αίματος (εµβολή). Μελέτες έδειξαν ότι η νόσηση με COVID-19 αυξάνει τον κίνδυνο ισχαιμικού εγκεφαλικού ωστόσο περεταίρω έρευνα απαιτείται για την επιβεβαίωση αυτού του συμπεράσματος.
Αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο
Όπως αναφέρθηκε ήδη, αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο έχουμε όταν είναι αιμοφόρο αγγείο του εγκεφάλου σπάει ή εμφανίζει διαρροή. Οι συνηθέστεροι παράγοντες που σχετίζονται με εγκεφαλικές αιμορραγίες είναι οι εξής:
Ανεξέλεγκτη υπέρταση
Υπερβολική λήψη αντιπηκτικών
Διόγκωση στα τοιχώματα ενός αγγείου (ανεύρυσμα)
Σοβαρά τραύματα, π.χ μετά από ένα τρακάρισμα
Συσσώρευση θραυσμάτων πρωτεΐνης στα αιμοφόρα αγγεία (αμυλοειδής αγγειοπάθεια)
Ισχαιμικό εγκεφαλικό
Μια πιο σπάνια αιτία εγκεφαλικής αιμορραγίας είναι η αρτηριοφλεβική δυσπλασία, μια συγγενής ανωμαλία στη διάπλαση των αγγείων.
Ισχαιμική καρδιοπάθεια
Η ισχαιμική καρδιοπάθεια αναφέρεται συχνά και ως μικρό εγκεφαλικό. Είναι μία προσωρινή κατάσταση με συμπτώματα με συμπτώματα ανάλογα του εγκεφαλικού, ωστόσο δεν προκαλεί μόνιμη βλάβη. Αιτία είναι η προσωρινή και μικρής διάρκειας διακοπή της παροχής αίματος σε τμήμα του εγκεφάλου. Όπως και στο εγκεφαλικό έτσι και στην ισχαιμική καρδιοπάθεια, ένας θρόμβος μειώνει ή φράζει τη ροή του αίματος.
Και σε αυτή την περίπτωση δεν πρέπει να αγνοούμε την συμπτωματολογία μιας και στο μέλλον μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο.
Παράγοντες κινδύνου
Πολλοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Συγκεκριμένα:
Παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής
Αυξημένο βάρος ή παχυσαρκία
Χαμηλά επίπεδα άσκησης
Κατανάλωση αλκοόλ
Χρήση ναρκωτικών ουσιών όπως κοκαΐνη και μεθαμφεταμίνη
Παθολογικοί παράγοντες
Υπέρταση
Κάπνισμα ή έκθεση σε καπνό
Υψηλή χοληστερίνη
Διαβήτης
Αποφρακτική υπνική άπνοια
Καρδιαγγειακές παθήσεις όπως συγκοπή, κοπλική μαρμαρυγή, καρδιακή λοίμωξη ή ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί
Οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικού, εμφράγματος ή ισχαιμικής καρδιοπάθειας
Νόσος COVID-19
Γενικότεροι παράγοντες που σχετίζονται με τον κίνδυνο εγκεφαλικού είναι:
Ηλικία –άνθρωποι άνω των 55 διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σε σχέση με νεότερους.
Φυλή – εθνότητα στην Αμερική έχει παρατηρηθεί ότι οι Αφροαμερικανοί και οι Ισπανόφωνοι παθαίνουν πιο συχνά εγκεφαλικό απ’ ότι άλλες εθνότητες.
Φύλο –οι άντρες είναι πιο επιρρεπείς στα εγκεφαλικά επεισόδια. Οι γυναίκες παθαίνουν εγκεφαλικό σε μεγαλύτερες ηλικίες και είναι πιο πιθανό να πεθάνουν μετά από ένα επεισόδιο.
Ορμόνες – η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών και οι ορμονοθεραπείες με οιστρογόνα αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
Επιπλοκές
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο συχνά αφήνει προσωρινή ή μόνιμη αναπηρία. Αυτό εξαρτάται κυρίως από το πόσο έμεινε ο εγκέφαλος χωρίς αιματική ροή και από το ποια πλευρά του σώματος επηρεάστηκε. Οι επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν:
Παράλυση η αδυναμία κίνησης μυών. Αυτό συνήθως αφορά τη μία από τις δύο πλευρές του σώματος.
Δυσκολία ομιλίας ή κατάποσης. Αυτό οφείλεται στην απώλεια ελέγχου ορισμένων μυών του σώματος που μπορεί να προκαλέσει ένα εγκεφαλικό επεισόδιο και μπορεί να συνοδεύεται από δυσκολία στην κατανόηση και την επεξεργασία του λόγου (προφορικού και γραπτού).
Απώλεια μνήμης ή δυσκολία σκέψης.
Συναισθηματική ανισορροπία ή κατάθλιψη.
Πόνος ή μούδιασμα μελών του σώματος.Κάποιες φορές εμφανίζονται και πιο ασυνήθιστες ενοχλήσεις όπως για παράδειγμα μια αίσθηση γαργαλητού στο χέρι που έχει πληγεί από το εγκεφαλικό.
Αλλαγές στη συμπεριφορά και στην ικανότητα ατομικής φροντίδας..
Πρόληψη
Η πρόληψη εγκεφαλικού επεισοδίου ή η αποφυγή ενός νέου περιλαμβάνει τη γνώση και κατανόηση των ατομικών παραγόντων κινδύνου, τη συνεπή τήρηση των οδηγιών του γιατρού σας και την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Στην περίπτωση που έχετε υποστεί το πρώτο εγκεφαλικό, σημαντικό ρόλο στην πρόληψη παίζει η φροντίδα που λάβατε τόσο κατά τη διάρκεια νοσηλείας σας όσο και μετέπειτα. Γενικά, οι στρατηγικές πρόληψης ενός εγκεφαλικού επεισοδίου μοιάζουν πολύ με εκείνες των καρδιακών νοσημάτων και συνοψίζονται στα παρακάτω:
Έλεγχος της υπέρτασης.Αυτό φυσικά ισχύει και για την αποφυγή ενός δεύτερου εγκεφαλικού και επιτυγχάνεται τόσο με αλλαγές του τρόπου ζωής όσο και με φαρμακευτική αγωγή.
Μείωση της χοληστερίνης και των κορεσμένων λιπών στη διατροφή σας. Αν δε μπορείτε να ρυθμίσετε την χοληστερίνη σας μέσω της διατροφής, ο γιατρός σας είναι πιθανό να προτείνει την αντίστοιχη φαρμακευτική αγωγή.
Διακοπή καπνίσματος.
Διαχείριση διαβήτη.Η διατροφή, η άσκηση και η απώλεια βάρους συνήθως βοηθούν να διατηρηθεί το ζάχαρο σε ένα υγιές εύρος. Αν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν δώσουν ικανοποιητικά αποτελέσματα ο γιατρός αναλαμβάνει να συνταγογραφήσει φαρμακευτική αγωγή.
Διατήρηση ιδανικού βάρους.
Διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά.Μια διατροφή που περιλαμβάνει πέντε μερίδες φρούτων ή λαχανικών σε καθημερινή βάση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Το ίδιο ισχύει και για τη μεσογειακή διατροφή που είναι πλούσια σε λάδι ελιάς, φρούτα, ξηρούς καρπούς, λαχανικά και φυτικές ίνες.
Τακτική άσκηση.Ιδιαίτερα η αερόβια άσκηση συμβάλλει κατά πολύ στην πρόληψη ενός εγκεφαλικού επεισοδίου μιας και μειώνει την πίεση, αυξάνει τα επίπεδα καλής χοληστερόλης και βελτιώνει την γενικότερη υγεία των αιμοφόρων αγγείων και της καρδιάς. Επίσης συμβάλλει στην απώλεια βάρους, στον έλεγχο του διαβήτη και στη μείωση του στρες. Προσπαθήστε να ασκείστε καθημερινά για 30 λεπτά τουλάχιστον με εναλλασσόμενους τρόπους (περπάτημα, τρέξιμο κολύμπι, ποδηλασία κτλ).
Κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης κι επομένως την πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου. Ωστόσο η ήπια κατανάλωση που δεν ξεπερνά το ένα ποτό την ημέρα φαίνεται να βοηθά στην πρόληψη ισχαιμικού εγκεφαλικού, μειώνοντας την τάση του αίματος για θρομβώσεις.
Θεραπεία της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Πρόκειται για μια διαταραχή ύπνου κατά την οποία η αναπνοή διακόπτεται ανά διαστήματα. Για το λόγο αυτό ο γιατρός μπορεί να σας ζητήσει μια μελέτη ύπνου πριν αποφασίσει τι θεραπεία θα ακολουθήσετε.
Αποφυγή παράνομων ναρκωτικών ουσιών.Κυρίως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη μπορεί να προκαλέσουν εγκεφαλικό επεισόδιο ή ισχαιμική καρδιοπάθεια.
Προληπτικές φαρμακευτικές αγωγές
Όπως όλες οι φαρμακευτικές αγωγές, χορηγούνται μόνο από γιατρούς και σε περιπτώσεις που έχει προηγηθεί εγκεφαλικό ή υπάρχουν ενδείξεις ισχαιμικής καρδιοπάθειας. Σκοπός τους είναι η πρόληψη εγκεφαλικών σε ανθρώπους που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
Αντιθρομβωτικά φάρμακα.Τα αιμοπετάλια είναι κύτταρα του αίματος που σχηματίζουν θρόμβους. Με τα αντιθρομβωτικά φάρμακα μειώνεται η τάση των αιμοπεταλίων να κολλάνε. Το πιο κοινό αντιθρομβωτικό είναι η ασπιρίνη. Μετά από περιστατικό ισχαιμικής καρδιοπάθειας ή μικρού εγκεφαλικού ο γιατρός είναι πιθανό να χορηγήσει ασπιρίνη ή κάποιο άλλο αντιθρομβωτικό για ορισμένο χρονικό διάστημα προκειμένου να περιορίσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
Αντιπηκτικά. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν την τάση του αίματος να δημιουργεί θρόμβους. Η ηπαρίνη έχει γρήγορη δράση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ένα μικρό διάστημα, συνήθως κατά την περίοδο νοσηλείας. Η βαρφαρίνη είναι ένα άλλο, πιο δυνατό αντιπηκτικό φάρμακο με πιο αργή δράση. Μπορεί να λαμβάνεται για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα αλλά πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού και με συχνούς αιματολογικούς ελέγχους για τυχόν παρενέργειες. Πλέον κυκλοφορούν αρκετά αντιπηκτικά φάρμακα νέας γενιάς και με λιγότερες παρενέργειες από την βαρφαρίνη.
