Στομάχι: Πώς λειτουργεί το πιο πολύπλοκο εργαστήριο του οργανισμού

Ανακαλύψτε την πολύπλοκη διαδικασία της πέψης και δείτε το συναρπαστικό τρόπο λειτουργίας του στομάχου μας…

Μοιάζει με πολύπλοκο Χημικό μηχανολογικό εργαστήριο, στο οποίο όλες οι τροφές που καταπίνουμε μετατρέπονται σε καύσιμα των κυττάρων. Διάσπαρτο από εκκριτικούς αδένες και νευρικές απολήξεις, το πεπτικό μας σύστημα είναι ένας μακρύς σωλήνας ο οποίος στους ενηλίκους φτάνει τα δέκα μέτρα μήκος, από το στόμα έως τον πρωκτό. Από ποιους μηχανισμούς μετατρέπεται ένα σουβλάκι ή μια μπριζόλα σ έναν πολτό από σάκχαρα, λίπη, αμινοξέα και άλυτα αφομοιώσιμα μέσω τον αίματος;

0Ι ΔΥΟ ΠΡΩΤΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

Η πέψη, όπως υποστηρίζουν οι γαστρεντερολόγοι, αρχίζει πριν ακόμα καθίσουμε να φάμε. Αρκεί να δούμε ή να μυρίσουμε ένα λαχταριστό φαγητό, για να αυξηθεί αυτόματα η έκκριση σάλιού και η παραγωγή γαστρικών υγρών πού προετοιμάζουν τον οργανισμό να δεχτεί την τροφή. Αυτό είναι το εγκεφαλικό στάδιο της πέψης. ‘Όταν βρεθεί μέσα στο στόμα, η τροφή θρυμματίζεται με τη μάσηση ώστε να αυξηθεί η επιφάνειά της, που έρχεται σ’ επαφή με τα γαστρικά υγρά. Αφού μασηθεί και γίνει πολτός, η στερεά τροφή oνομάζεται βλωμός. ‘Ένα ένζυμο του περιέχεται στο σάλιο —η πτυελίνη ή αμυλάση— αρχίζει να σπάει τους αμιδικούς δεσμούς στις αλυσίδες των υδατανθράκων (ψωμί, μακαρόνια κ.ά.), τούς οποίους μετατρέπει σε απλούστερα σάκχαρα (δισακχαρίτες, δεξτρίνη, μαλτόζη). Το σάλιο διαλύει ένα μέρος της τροφής και την κάνει γλιστερή, ώστε να διευκολύνει τη δίοδό της πρώτα στο φάρυγγα και κατόπιν στον οισοφάγο. Διαμέσου αυτού καταλήγει, σαράντα εκατοστά πιο κάτω, στο στομάχι. Ο οισοφάγος, με πλάτος 34 εκατοστά, ο οποίος αποτελείται από τρεις χιτώνες, το βλεννογόνο, το μυϊκό και τον ορογόνο, περιστέλλεται και χαλαρώνει, μεταφέροντας κατά κύματα το βλωμό προς το στομάχι. ‘Όσοι τρώνε πολύ γρήγορα ή δεν έχουν δόντια και καταπίνουν αμάσητη την τροφή διατρέχουν τον κίνδυνο τα αμάσητα κομμάτια τροφής να φράξουν αυτό το τμήμα τον πεπτικού σωλήνα. Σε σοβαρές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η άμεση ιατρική επέμβαση για την απόφραξη τον οισοφάγου. Από τη στιγμή όμως που η τροφή περάσει τον οισοφάγο και φτάσει στον πυθμένα τον στομάχου, δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος.

ΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ: ΟΞΕΑ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

Στο στομάχι, όπου ο βλωμός γίνεται χυμός, ακόμα και μια ολόκληρη μπριζόλα όλα ρευστοποιούνταν, αν κατάφερνε να μπει.. Αυτό συντελείται χάρη στο εξαιρετικά όξινο περιβάλλον (το ρΗ κυμαίνεται από 1,5 έως 3) που επικρατεί στο εσωτερικό τον και σε κάποια ένζυμα των γαστρικών υγρών. Για να καταλάβουμε πώς παράγονται, θα πρέπει να φανταστούμε το στομάχι σαν έναν ασκό πού διαιρείται σε τρία τμήματα: τον πυθμένα, το σώμα και το άντρο. Ο πυθμένας είναι το ανώτερο τμήμα, συνδέεται με τον οισοφάγο μέσω του οισοφαγικού σφιγκτήρα και τα τοιχώματά τον είναι γεμάτα ενδοκρινείς αδένες. Είναι ίσως το λιγότερο σημαντικό τμήμα τον στομάχου. Πράγματι, μπορεί λόγω κάποιας ασθένειας να αφαιρεθεί εύκολα, χωρίς να επηρεάζεται η πέψη. Το επόμενο μέσο τμήμα τον στομάχου, το σώμα, καλύπτεται από βλεννογόνο ο οποίος διαθέτει αδένες πού εκκρίνουν υδροχλωρικό οξύ και πε1μίνες — ένζυμα πού διασπούν τις πρωτεΐνες. Επίσης εκκρίνουν τον ενδογενή παράγοντα, πρωτεΐνη απαραίτητη για την αφομοίωση της βιταμίνης Β12 από τον οργανισμό. Τη βιταμίνη Β12 βρίσκουμε στις τροφές ζωικής προέλευσης και είναι εκείνη που παίζει αποφασιστικό ρόλο στον κυτταρικό μεταβολισμό, ρυθμίζοντας την ανάπτυξη.

ΜΟΡΙΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ

Άλλες ουσίες απαραίτητες στην πέψη παράγονται στο σώμα τον στομάχου χάρη στα λεγόμενα ζυμογόνα κύτταρα, για παράδειγμα, τα θεμέλια κύτταρα που εκκρίνουν το πεψιγόνο, πρόδρομο της πεψίνης. Μόλις το πεψιγόνο βρεθεί στο όξινο περιβάλλον τον στομάχου, αναμειγνύεται με το υδροχλώριο και μετατρέπεται σε πεψίνη, ισχυρό πρωτεϊνολυτικό ένζυμο ικανό να διασπά τις μακριές αλυσίδες των πρωτεϊνών σε μικρότερα τμήματα (πεπττίδια). Αυτή είναι μια θεμελιώδης λειτουργία, αφού τα μόρια της τροφής είναι αρκετά μεγάλα και πολύπλοκα για να μπορούν να αφομοιωθούν από το αίμα. Πρέπει λοιπόν να διασπαστούν και να αποδομηθούν από ειδικά ένζυμα», ώστε να αφομοιωθούν από τα κύτταρά μας.

Αντίθετα, το διττανΘρακικό νάτριο (σόδα) είναι μια αλκαλική ένωση απαραίτητη για την εξουδετέρωση του υδροχλωρικού οξέος. ‘Ετσι, προστατεύοντας τα τοιχώματα από τα δραστικά γαστρικά υγρά που παράγονται, αποφεύγεται η δυνατότητα να καταβροχθίσει το στομάχι τον εαυτό τον. Το έλκος του στομάχου είναι ένα τραύμα που προκαλείται από τη μεταβολή αυτού τον προστατευτικού χημικού εμποδίου. Συνήθως επουλώνεται μέσα σε λίγες ώρες, αν όμως συνεχιστεί και μετατραπεί σε χρόνια πάθηση μπορεί να οδηγήσει σε διάτρηση στομάχου. Το άντρο είναι το τελικό τμήμα τον στομάχου, το οποίο μέσω τον πυλωρού συνδέεται με το δωδεκαδάκτυλο τον εντέρού. Στα τοιχώματά τον υπάρχουν ενδοκρινικά κύτταρα που παράγουν την ορμόνη γαστρίνη, η οποία ρυθμίζει την παραγωγή τον υδροχλωρικού οξέος.

ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΚΑΙ Ι ΗΠΑΡ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

‘Οταν η τροφή έχει πλέον ρευστοποιηθεί (χυμός) και αναμειχθεί από τις συνεχείς κινήσεις του στομάχου, είναι έτοιμη νο περάσει στο δωδεκαδάκτυλο. Η γαστρίνη ενεργοποιεί το άνοιγμα τον σφιγκτήρα, μυϊκό δακτύλιο που ελέγχει το πέρασμα της τροφής από το στομάχι στο έντερο. Στο δωδεκαδάκτυλο δρουν η χολή, που εκκρίνεται από το ήπαρ (συκώτι), και το παγκρεατικό υγρό. Η χολή γαλακτοποιεί τα λίπη, μετατρέποντάς τα σε μικρά σταγονίδια, ενώ στα ένζυμα ολοκληρώνουν την αποικοδόμηση των αμυλούχων που είχε αρχίσει από το στομα.

Πηγή: περιοδικό Focus